Zeytin

Zeytin, tarihi binlerce yıl öncesine ulaşan ve günümüze kadar sevilerek tüketilerek gelen leziz bir meyvedir. Yumuşak, etli, oval ya da yuvarlak ve küçük çekirdekli bir yapısı vardır. İdeal büyüklükteki tanelerden oluşan zeytin meyvesi hem beslenmek hem de yağ üretmek amacıyla kullanılır. 

Ağaçtan toplandığı haliyle tüketime hazır olmayan zeytin meyvesi doğal halde, katkısız olarak ve geleneksel yöntemlerle işlenir. Olgunlaşma sürecini tamamlayarak hamlığını atan zeytinler, en saf haliyle sofralara ulaşır. 

Lezzetiyle olduğu kadar sağlık açısından da önemli bir gıda maddesi olan zeytin, kahvaltı sofralarının vazgeçilmezidir. Zeytinin yeri yalnızca sabah öğünü ile sınırlı kalmaz, aynı zamanda ara öğünlerden meze tabaklarına, hamur işlerinden salatalara kadar geniş kullanım alanı sunar.    

Zeytin Çeşitleri Nelerdir?

Zeytin çeşitleri, farklı özellikleriyle öne çıkar. Türkiye’de ve dünya genelinde yetişen pek çok zeytin çeşidi vardır. Zeytin ağaçlarının yetiştiği iklim, coğrafya ve toprak koşulları, bu tadı hoş ve aromatik meyve türünde zengin çeşitliliğinin görülmesine yol açar. 

Şekil itibariyle birbirine benzeyen meyveler, sadece siyah ve yeşil renklerden ibaret değildir. Zeytin çeşitleri, türüne ve yetiştiği bölgeye göre sınıflandırılır. Her birinin kendine has tadı, yapısı, rengi, aroması, yağ oranı ve aroması bulunur. Ürünlerde görülen bu çeşitlilik, her birine farklı bir lezzet olarak yansır.

Tanelerin irilik derecesini ifade etmek için kalibre birimi kullanılır. Kalibre ile belirtilen rakam, 1 kg zeytinde bulunan tanelerin kaç adet olduğunu anlamanızı sağlar. Zeytin kalibre değeri ne kadar küçükse taneleri o kadar iri, rakam ne kadar büyükse zeytinler o kadar küçüktür. 

Türkiye’de yetişen zeytin çeşitleri şunlardır:

1. Ayvalık Zeytini: Ege Bölgesi’nde Balıkesir ve Ayvalık civarında yetişir. Boyutları büyük, rengi siyah ya da mor olan zeytin hem sofralık hem de yağlıktır. 
   Gemlik Zeytini: Marmara Bölgesi’nde, özellikle Bursa’nın Gemlik ilçesinde yoğun miktarda yetişir. İri ve etli tanelerinin lezzetiyle dikkat çeken koyu renkli zeytin hem sofralık hem yağlık olarak kullanılır.
2. Edremit Zeytini (Edremit Yeşili): Kuzey Ege kesimlerinde ve Balıkesir’in Edremit ilçesinde yetişir. Oval şekli ve yeşil rengi ile genellikle sofralık tüketime uygundur. 
3. Trilye: Marmara Bölgesi’nde Bursa ilinde ve yakınındaki bölgelerde yetişir. Yeşil rengi, küçük ve oval yapısıyla sofralık olarak tercih edilen zeytin çeşididir.
4. Domat Zeytini: Ege Bölgesi’nde İzmir ve Manisa illerinde yetişir. İri taneli ve koyu renkli zeytinler hem sofralık hem yağlık kullanım içindir.
5. Memecik Zeytini: Ege Bölgesi’nde Aydın ve Muğla illerinde yetişir. Yeşil renkli ve oval şekilli zeytin çeşidi, yağ üretimine elverişlidir.
   
6. Kırma (Çekişke) Zeytin: Ege Bölgesi’nde yetişir. Koyu renkli ve iri yapısıyla sofralık ve yağlık kullanım için idealdir.
   
7. Uslu Zeytini: Ege Bölgesi’nin farklı yerlerinde yetişir. Rengi koyu yeşilden morumsu siyaha kadar değişmekle birlikte, oval ve uzun oval şekillidir. sunduğu yoğun meyvemsi aromasıyla sofralık bir seçenektir.
   
8. Çakır Zeytini: Ege ve Akdeniz Bölgeleri’nin farklı yörelerinde yetişir. Erken gelişen yapısıyla hem sofralarda hem de yağ üretiminde tercih edilir.
   
9. Sarıulak: Akdeniz Bölgesi’nde Antalya’da yetişir. Yeşil renkte ve oval şekilli zeytin, sofralık ve yağlık tüketimlere uygundur.
   
10. Halhali: İç Anadolu Bölgesi’nde Konya ilinde ve çevresinde yetişir. Siyah, iri taneli, yuvarlak ve oval şekilli zeytin türü hem sofralarda hem de yağlık tüketimlerde tercih edilir.

Zeytinler, üretim teknikleri bakımından da değişkenlik gösterir. Bu sayede ürünlerin lezzet ve aroma çeşitliliği öne çıkar. Meyveleri olgunlaştırma sürecinde uygulanan yöntemler tadını ve aromasını güçlendirir. Fermantasyon, çizme, kırma, salamura gibi işlemler, ürünün çeşidine ve türüne göre uygulanır. Siyah zeytin çeşitleri genellikle çizik atma, tuzlama ve fermantasyon teknikleriyle olgunlaştırılır. Bu sayede farklı damak zevklerine hitap eden siyah ve yeşil zeytin türleri ortaya çıkar.  

Siyah zeytin türleri şunlardır:

• Siyah Zeytin (201-230 kalibre), 
  
• Siyah Zeytin (231-260 kalibre), 
  
• Siyah Zeytin (261-291 kalibre). 

Yeşil zeytin çeşitleri de siyah zeytinler gibi salamura, fermantasyon ve çizik atma teknikleriyle işlenir. Ancak zeytinin bu türünü siyah zeytinden ayıran bir diğer yönü, kırma olarak adlandırılan olgunlaştırma metodunun uygulanabilmesidir. Çekirdeği alınıp içerisine kırmızı biber yerleştirilen alternatifleri de bulunur. Ayrıca sarımsak ve kekik gibi baharatlarla marine edildikten sonra, ızgarada hafifçe dağlanan yeşil zeytin türleri de mevcuttur.  

Yeşil zeytin türleri şunlardır:

• Yeşil çizik zeytin,
  
• Yeşil ızgara zeytin,
  
• Yeşil biberli zeytin,
  
• Yeşil kokteyl zeytin.

Zeytin Seçerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Zeytin seçerken bazı detayları göz önünde bulundurarak damak zevkine, lezzet tercihine ve beslenme anlayışına uygun ürünü belirleyebilirsiniz. Zeytin, sunduğu farklı özelliklerle birlikte, meyvemsi lezzetini ve nefis aromasını sofralarınıza taşır. Zengin içeriğiyle de dikkat çeken kahvaltılık ürün grubu, sağlıklı beslenme programlarında da önemli yer tutar. 

Kaliteli, lezzetli ve sağlıklı bir zeytin satın almak için ürün seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır: 

• Zeytin alırken ilk olarak renginin, kokusunun ve yapısının doğal olmasına dikkat edilmelidir.
  
• Kavanozdaki ürünlerde, kapağın hava almadığından emin olmak ve içerisinde asitlenme ya da küflenme belirtilerine rastlamamak gerekir.
  
• Vakumlu ürünlerde ise paketi şişmiş, delinmiş veya açılmış zeytinlerden uzak durulmalıdır. 
  
• Ambalaj üzerindeki besin değerlerini incelemek önemlidir. Doğallık ya da katkılı içerik ayrımı yapılmasını kolaylaştırır.
  
• Sağlık açısından, kimyasal işlemlerden geçmeyen, doğal içerikli ve geleneksel yöntemlerle üretilenler tercih edilmelidir.
  
• Etiketin üzerinde belirtilen son kullanma tarihi ya da tavsiye edilen tüketim tarihi ibarelerine dikkat edilmelidir. 
  
• Paketin içerisinde paslanma, beyazlama, köpüklenme, erime belirtisi görülen ürünler alınmamalıdır.
  
• Zeytin ambalajında göze çarpan farklı renk tonları, üretimde gıda boyası kullanılmadığının önemli bir göstergesidir.
  
• Parlak, tam siyah veya koyu maviye çalan renkler, zeytinin katkı maddesi ilave edilerek imal edildiğine işaret edebilir.

Zeytin seçiminde dikkate almanız gereken en önemli detaylardan biri de kaliteli ve güvenilir markalara ait ürünlere öncelik vermektir. Ayrıca cazip fiyat seçenekleri sunarak, piyasa koşullarının altında fiyat politikası uygulayan satıcılara karşı da dikkatli olmakta fayda vardır.    

Zeytin Fiyatları Ne Kadar?

Zeytin fiyatları, birçok faktör çerçevesinde şekillenir. Siyah zeytin çeşitleri, yeşil zeytinlere göre biraz daha yüksektir. Ürünün boyutları da etikete yansır. İri taneli ve etli zeytinler biraz maliyetli, küçük zeytinler ise daha makul aralıklarda sunulur. Kaliteyi öne çıkaran marka unsuru, zeytin fiyatları üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Üretim yöntemleri, doğallık ve ambalaj seçenekleri de zeytin fiyat skalasının seyrini belirler.

Küçük taneli (261-20 kalibre) siyah zeytin fiyatları 1 kg 299,95 TL civarındayken, iri taneli ve etli (201-230 kalibre) 1 kg siyah zeytin fiyatı 469,95 TL seviyelerinde olabilir. Yeşil zeytin kokteyl 1 kg fiyatı 294,95 TL gibi cazip seçeneklerle sunulurken, gurme lezzet düşkünlerine hitap eden yeşil ızgara zeytin 1 kg fiyatları 394,95 TL bandına kadar çıkabilir.

Zeytinin Faydaları Nelerdir?

Zeytinin faydaları oldukça fazladır. Yalnızca meyvesiyle sınırlı kalmayan zeytinin faydaları, aynı zamanda zeytinin yaprakları, çekirdeği ve zeytinden elde edilen zeytinyağı için de geçerlidir. Zeytin, hayati öneme sahip bileşenleri bir araya getirerek, insan sağlığına fayda sağlayan bir besin öğesidir. Tekli doymamış yağlar açısından zengin meyve, antioksidanlar, polifenoller ve E vitamini yönünden de zengindir. İçeriğinde vitamin ve minerallerin yanı sıra anti-inflamatuar özellik gösteren, oleuropein adlı fenolik bileşik bulunur. 

• Bağışıklık sistemini kuvvetlendirmeye katkı sağlar.
  
• Antioksidan etki gösterir.
  
• Sindirim sistemini destekler.
  
• Kalp ve damar sağlığını korumaya yardımcı olur.
  
• İyi kolesterolü (HDL) artırıcı, kötü kolesterolü (LDL) düşürücü etkileri bulunur.
  
• Kemik sağlığının iyileşmesine destek verir.
  
• Saç ve cilt sağlığını güçlenmesinde etkili rol oynar. 
  
• Göz sağlığını korumaya ve görme gücünü artırmaya yardım eder.
  
• Tokluk hissinin artmasına katkı sağlar.
  

Kalori miktarı düşük salamura zeytin türü, zengin lif kaynağı olmasıyla da pek çok tüketicinin favori gıdasıdır. Besleyici, sağlıklı ve lezzetli bir atıştırmalık alternatifi olarak öğünlere dahil edilen zeytin hem diyet hem de dengeli beslenme programlarının değerli parçasıdır.  

Zeytinin Saklama Koşulları Nelerdir?

Yeşil zeytin siyah zeytine göre daha dayanıklıdır. Siyah zeytinin hassas olmasının nedeni, daha olgun olmasıdır. 

Lezzetini, tazeliğini ve besin değerlerini korumak için zeytinin saklama koşullarını şu şekilde elverişli hale getirebilirsiniz:

• Zeytinin kuru kalmasını önlemek için üzerine biraz sıvı yağ veya zeytinyağı ilave edilebilir.
  
• Zeytin, kendi yağı veya tuzlu suyu içerisinde muhafaza edilmelidir.
  
• Tüketmeden önce zeytinin yıkanması ya da suda bekletilmesi gerekiyorsa, tamamını değil yiyeceğiniz kadarını yıkamalısınız.
  
• Diriliğin korunması bakımından zeytinler, hava almayan kaplarda tutulmalı, oksijenle teması mümkün olduğunca engellenmelidir.
  
• Hızlı bozulmayı önlemek için zeytinin güneş ışığı almayan, kuru ve serin bir ortamda saklanması gerekir.
  
• Yağlı zeytin buzdolabında saklanabilir. Özellikle zeytinyağı kışın buzdolabında donacağı için tüketmeden bir süre önce dolaptan çıkarıp yağın çözülmesini sağlamak mümkündür. 
  
• Yeşil zeytinleri kendi salamura suyunda saklamak, ömrünü uzatmak bakımından etkili bir çözümdür.
  
• Limon suyu sıkılan ya da içerisine limon doğranan zeytinlerin bozulma riski artacağı için tüketeceğiniz kadarına limon ilave etmeniz tavsiye edilir.

Zeytinin saklama süresini uzatmak ve tüketeceğiniz zamana kadar iyi şekilde muhafaza etmek için dondurucuyu tercih edebilirsiniz. Zeytinleri önceden kaya tuzu ile hazırladığınız suda bekletip suyunu iyice süzdükten sonra, havalı şekilde kilitli buzdolabı poşetine koymanız gerekir. Bu yöntemle zeytinlerin derin dondurucuda 6 ay kadar saklanması olanaklıdır.