Siyah Zeytin

Siyah zeytin, zeytin ağacında yetişen meyvelerin olgunlaşmış halidir. Olgunlaşmadan önce yeşil zeytin olarak toplanıp tüketilebilen meyveler, olgunlaşma sürecine girdiğinde morumsu bir renk alır. Tam olgunluğa eriştiğinde ise rengi tamamen kararır ve siyah zeytin olur. Siyah zeytinler hem sofralık olarak tüketime hem de yağı sıkılmak üzere hazır duruma gelir. 

Günümüzde en fazla talep gören zeytin türü, siyah zeytindir. Kahvaltılık ürün kategorisinin olmazsa olmazı siyah zeytinler, farklı işleme yöntemlerinden geçirilerek birbirinden leziz gıdalara dönüşür. Sadece kahvaltı sofralarını zenginleştirmekle kalmayaz, aynı zamanda damakları şenlendiren çeşitli tariflerin de önemli malzemesi olarak kullanılır. 

Siyah zeytin, içeriğindeki faydalı bileşenler sayesinde sağlıklı yaşama katkı sunar.  Orta ve iri büyüklükteki etli taneleriyle değişen damak zevklerine hitap eder. Siyah zeytin çeşitleri eşsiz lezzeti, yoğun aroması ve dengeli tuz oranı ile sofralarda fark yaratır.   

Siyah Zeytinin Özellikleri Nelerdir?

Siyah zeytinin özellikleri, bu özel gıdayı hem sağlıklı hem de değerli kılar. Zengin içeriğiyle dikkat çeken çeken yapısıyla insan için yararlı bir besin maddesine dönüşür. Siyah zeytin bileşenleri; protein, mineraller, vitaminler, şeker, selüloz, hidrokarbonlar, tokoferoller ve fenolik bileşikler gibi maddeleri bir araya getirir. Ayrıca içeriğinde fosfor ve sodyum oranı daha fazladır.

Siyah zeytinin su ve yağ ağırlıklı formülünde, su oranı düşük, yağ miktarı ise yoğundur. Olgunlaşma döneminin sonunda siyahlaşmaya başlayan meyveler, içeriğindeki fazla suyu kaybeder ve yağ seviyesini artırır. Bu durum kalori miktarının da yükselmesine yol açar. 

Ağaç üzerinde uzun süre kalan siyah zeytinler, daha yumuşak ve etli bir yapıya kavuşur. Olgunlaştığı için acımsı ve ekşimsi tadından kurtulur. Hafif meyvemsi ve yoğun bir lezzet açığa çıkarır. Siyah zeytin uzun raf ömrüne sahiptir. Elverişli koşullarda saklandığında dayanıklılığını korur ve tazeliğini kaybetmeden tüketilebilir.    

Katkısız siyah zeytin çeşitleri, yalnızca su ve tuz kullanılarak hazırlanır. Fermantasyon, salamura, sele gibi farklı usullerle işlenerek sofralara ulaştırılır. Salamura siyah zeytin, meyvelerin tuzlu suda bekletilmesiyle yapılır. Sele siyah zeytin su kullanılmadan yalnızca tuz (kuru tuzlama) kullanılarak yapılan işleme tekniğidir. Fermantasyon uygulamasında tercih edilen doğal yöntemler, kaliteli siyah zeytin üretimini mümkün hale getirir.  

Kaliteli siyah zeytin çeşitleri, homojen bir renk bütünlüğü yansıtır. Siyahlık farklı tonlarda olabilir, ancak eşitsizlik derecesinde görülen renk dağılımı kötü kalite anlamına gelir.

Siyah Zeytinin Çeşitleri Nelerdir?

Siyah zeytin çeşitleri, ekolojik faktörlere göre şekillenir. Zirai anlanda zeytin çeşitlerinin belirlenmesi, Uluslararası Zeytin Konseyi (UZK) tarafından yapılır. Çok yönlü inceleme yöntemi, zeytin ağaçlarına ve meyvelere dair tüm özelliklerin analiz edilmesi, değerlendirilmesi, raporlanması ve sınıflandırılması hususlarını kapsar. İşlemler sırasında ürünlerin kimlik bilgileri, morfolojik özellikleri ve fizyolojik özellikleri dikkate alınır. Kimlik bilgileri, zeytin çeşidine ait her türlü bilgiyi içerir. Morfolojik özellikler ağaç, yaprak, çiçek, meyve ve çekirdek özelliklerini tanımlar. Fizyolojik özellikler ise verimlilik, yağ yüzdesi, köklenme kapasitesi, çiçeklenme zamanı ve meyve olum dönemi gibi çeşitli bilgileri içerir.

Ege Bölgesi 

• AYVALIK (Edremit yağlık, Ada zeytini, Midilli ve Şakran isimleriyle bilinir.): Orta büyüklükte meyveleriyle siyah sofralık zeytin ve yağlık olarak uygundur. 
  
• MEMECİK (Taş arası, Gülümbe, Tekir, Aşı yeli ve Yağlık isimleriyle tanınır.): İri çekirdekli ve etli olmakla birlikte, güçlü meyve kokusuna sahiptir. Yağlık ve sofralık siyah zeytin olarak değerlendirilir.
  
• ERKENCE (Hurma Zeytini olarak da adlandırılır.): Dalında olgunlaşıp kahverengi bir renk alarak, acılığını kaybeder. Olgunlaşıp siyahlaştığında hiçbir tatlandırma işlemine gerek kalmadan tüketilebilir.  
  
• USLU (Manisa Akhisar orijinlidir.): Orta ve oval büyüklükteki meyveleri, yüksek et ile çekirdek oranına sahiptir. Siyah sofralık zeytin yapımına elverişlidir.
  
• TAVŞAN YÜREĞİ (Ters yaprak - Orijini Muğla’nın Fethiye ilçesidir.): Hem et hem de çekirdek oranı yüksek olan zeytin siyah sofralık tüketimlerde önemli yer tutar.
  

Marmara Bölgesi

• GEMLİK (Trilye, Kıvırcık, Kara, Kaplık isimleriyle anılır.): Silindirik şekilli ve yuvarlağa yakın, orta büyüklükteki meyveleriyle siyah sofralık zeytin olarak değerlendirilir.
  
• SARIULAK (Adana’nın Seyhan, Yumurtalık ve Kozan ilçeleri ile Tarsus ve Gülnar bölgelerinde yetişir.): Meyveleri orta, çekirdekleri biraz daha iri büyüklükte sofralık siyah zeytin çeşididir.
  
• EDİNCİK SU (Erdek su, Edincik ve Su zeytini isimleriyle tanınır. Balıkesir- Edincik orijinlidir.): İri ve yuvarlak meyveleri ile sofralık siyah zeytin tüketimine elverişlidir.
  

Katkı maddesi içermeyen ve geleneksel yöntemlerle üretilen siyah zeytin çeşitleri aşağıdaki gibidir: 

• Siyah Zeytin (201-230 Kalibre): Orta irilikte tane yapısı, dolgun dokusu, parlak görünümü ve dengeli tuz oranıyla öne çıkar. Klasik lezzetin denge noktasından ödün vermeyenlere hitap eder.
  
• Siyah Zeytin (231-260 Kalibre): Dolgun taneleriyle etli bi yapı sunar. Yumuşak doku ve dolgun tat tutkunlarının olmazsa olmazıdır.
  
• Siyah Zeytin (261-290 Kalibre): İri ve etli dokusuna, hafif tuzlu ve yoğun aroması eşlik eder. Gurme lezzet dokunuşunu damaklarından eksik etmek istemeyenlerin öncelikli seçimidir.
  

Tanelerin irilik derecesini belirten kalibre ölçüleri, 1 kg zeytin içerisinde kaç adet zeytin bulunduğunu gösterir. Siyah zeytinin kalibre değeri ne kadar büyükse taneleri o kadar küçüktür. Rakamsal değerlerin küçüklüğü ise zeytin tanelerinin büyüklüğünü gösterir.

Siyah Zeytinin Faydaları Nelerdir?

Siyah zeytinin faydaları, bu özel meyvenin içeriğindeki güçlü bileşenlerden gelir. Anadolu'nun bereketli topraklarında yetişen zeytin meyvesi, titizlikle toplanıp geleneksel yöntemlerle işlediğinde besin değerlerini muhafaza eder. 

Akdeniz ikliminin hâkim olduğu coğrafyalarda yetişen ve mevsiminde hasat edilen zengin içerikli siyah zeytinin faydaları şunlardır:

• Antioksidan içeriğe sahiptir: Siyah zeytin, polifenoller, E vitamini ve antioksidanlar bakımından zengindir. Vücuttaki serbest radikallere karşı savaşmaya ve hücresel hasarı azaltmaya yardımcı olur.
  
• Bağışıklık sistemini destekler: Zeytin, bol miktarda C vitamini ve antioksidanlar içerir. Metabolizmanın enfeksiyonlara karşı mücadelesini destekler ve hastalıklara karşı direnç kazanmasına katkı sunar.
  
• Kalp sağlığını iyileştirir: Oleik asit bileşenini barındıran siyah zeytin, kolesterol seviyelerini dengeleyerek, kalp ve damar hastalığı risklerine karşı koruma sağlar. 
  
• Kan şekerinin düzenlenmesinde etkilidir: Zengin lif içeriğine sahip zeytin, sindirim fonksiyonlarını yavaşlatarak, kan şekeri seviyesinin düzenlenmesine yardım eder.
  
• Kemik sağlığına katkı sağlar: Siyah zeytin, E, A, D ve K vitaminlerinin yanı sıra kalsiyum, fosfor, magnezyum gibi faydalı mineralleri de barındırır. Bu bileşenler, kemik sağlığını destekler. Kemik yoğunluğunun artmasına ve kemik hastalıklarına yakalanma riskinin azalmasına katkı sunar. 
  
• Cilt sağlığının iyileşmesine yardımcı olur: Güçlü E vitamini kaynağı olarak bilinen zeytin meyvesi, cilt sağlığının iyileşmesine yardım eder. 
  
• Sağlıklı yağ kaynağıdır: Zeytinin sağlıklı yağ bileşenlerinden olan monosakkaritler, vücudun enerji üretimini, beyin fonksiyonlarının güçlenmesini hücrelerin yapılanmasını ve gelişmesini destekler.

Siyah Zeytinin Fiyatları Ne Kadar?

Siyah zeytin fiyatları üzerinde, belirleyici rol üstlenen en önemli faktörlerden biri markadır. Kaliteli siyah zeytin markaları hem üretim standartları hem de hizmet politikaları ile tüketicilere güven verir. Katkı maddesi içermeyen ve geleneksel yöntemlerle işlenen siyah zeytin fiyat skalası, makul seviyelerdedir. Sağlıklı içeriğe sahip ürünleri tercih edenleri ve doğal lezzet arayışında olan tüketicileri memnun eder.

Siyah zeytin fiyatları belirlenirken piyasadaki arz ve talep dengesi de etkili olur. Kahvaltılık ürün yelpazesinde en fazla tercih edilen zeytin türü, siyah zeytin çeşitleridir. Gerek sunduğu lezzet ve aroma zenginliği gerekse tüketicilerin klasik tat beklentisi ya da beslenme alışkanlığı, siyah zeytine duyulan talebi artırır. 

Zeytin fiyatları ürünün türüne göre değişebilmektedir. Gurme lezzeti ve ideal iriliğe sahip yapısıyla öne çıkan siyah zeytin (261-290 kalibre) 1 kg fiyatları ortalama 299,95 civarındadır. Tanelerin büyüklüğü arttıkça zeytinin kalitesi ve değeri de yükselir. Bu özellik etiket değerini biraz yukarıya çeker. Etli, dolgun ve yumuşak dokusuyla fark yaratan 1 kg siyah zeytin (231-260 kalibre) fiyatları 449,95 TL dolaylarındadır. Klasik lezzeti, damak tadına uygun denge noktasında buluşturan (201-230 kalibre) siyah zeytin 1 kg fiyatları ise yaklaşık 469,95 TL bandında seyreder.  

Siyah Zeytinin Saklama Koşulları Nelerdir?

Siyah zeytinin saklama koşulları, üretim yöntemine ve ürünün özelliklerine göre değişir. Salamura ve sele zeytinin muhafaza etmek için bazı hususlara dikkat etmek önemlidir. Bu sayede faydalı ve leziz bir sofralık gıda olan zeytinin dayanıklılığını artırmak mümkün hale gelir. Ayrıca tazeliğini ve besin değerlerini kaybetmeden daha uzun süre koruyabilirsiniz.

Hava geçirmeyen kaplar, zeytinin bulunduğu ortamda, zararlı mikroorganizmaların üremesini engeller. Siyah zeytini saklarken öncelikle hava ile temasını kesmelisiniz. Saklama gereci olarak da kapağı vakumlanarak sıkışan kapları, cam kavanozları, kapaklı toprak veya porselen tencereleri tercih edebilirsiniz. Kısa süreli saklama tercihlerinde gıda uyumlu saklama kaplarını değerlendirmek olanaklıdır. Oksidasyon riski taşıyan metal ve teneke kutular, zeytin saklamak için uygun değildir. 

Siyah zeytinin üzerine bir miktar zeytinyağı ilave ederek, nemini kaybetmesini ve kurumasını önlemek mümkündür. Bu yöntem sadece zeytinlerin dayanıklılığını artırmakla kalmaz, aynı zamanda taze kalma süresini uzatır. Ayrıca lezzeti daha da artar.

Zeytinleri güneş ışığı almayan karanlık bir ortamda muhafaza etmek önemlidir. Işığın etkisi, zeytinleri tat ve renk kaybına uğratır. Ayrıca saklanacak ortam, serin ve kuru olmalıdır. Aynı hassasiyeti, ortam ısısı konusunda da göstermek gerekir. Yüksek oda sıcaklığında bulundurulan zeytinlerin lezzetini ve yapısını korumak zorlaşır. Siyah zeytini, kışın kalorifer ya da soba yanmayan mutfak, balkon, kiler gibi bölümlerde; yazın ise buzdolabında saklamayı tercih edebilirsiniz.

Salamura siyah zeytini, kendi tuzlu suyunun içerisinde bırakmak daha uygun olur. Salamura suyu dayanıklılığı artırarak, zeytinin raf ömrünü uzatır. Birkaç gün gibi kısa bir sürede tüketeceğiniz ya da yiyeceğiniz miktarda zeytini yıkayarak veya suda bekleterek, fazla tuzun giderilmesini sağlayabilirsiniz. 

Uzun süre muhafaza edilmesi gereken zeytinleri buzluğa koymak mümkündür. Siyah zeytin derin dondurucuya kaldırmadan önce klorsuz su ile durulanır. Kaynatılıp soğutulmuş su da kullanabilirsiniz. Durulanan zeytinler, klorsuz ya da dinlendirilmiş tuzlu su karışımı içerisinde yarım saat kadar bekletilir. Ardından sudan çıkarıp süzdüğünüz zeytinleri, buzdolabı poşetine yerleşitrerek dondurucuya koyabilirsiniz. Siyah zeytin bu yöntemle buzlukta 6 aya kadar saklanabilir.